Kompendium fizika 
(kratki sadržaj učenja i istraživanja u zakonima prirode, karakteristika materije i energije)
compendium physics - kort samenvatting natuurkunde
Kurzfassung Physik 
(Lehre von unbelebten Dingen der Natur, die exakt meßbar sind) 
Compendium Physique 
(recherche des lois de la nature, les caractères du matériel et de l'énergie)

Elementarne čestice

Elementarne čestice su fundamentalna građevna tijela u prirodi. Još u vrijeme starih Grka smatralo se da su atomi najmanji djelići u prirodi (tako i riječ "atom" porijeklom je od grčke rječi ‘atomos’, što znači nedjeljiv).Mnogo kasnije tj. tek početkom dvadesetog vjeka realizirano je da su atomi izgrađeni od protona i neutrona. Zajedno sa fotonom (svijetli djelić) bila su poznata tri elementarna dijela. Tridesetih godina otkriveni su neutron i pozitron (anti čestice elektrona). U 1956 otkriven je neutrino, dok u toku šezdesetih godina broj poznatih čestica postaje, strašno brzo, sve veći. (Najveći broj ovih novih čestica reprodukovani su u čestičkim ubrzanjima i imaju veoma kratku životnu dob).

Slijedeći sadašnji standardni model situacija je nešto preglednija. Elementarne čestice od kojih je izgrađena materija nazivaju se fermioni, oni su ispod podijeljeni u kvarke i leptone. Za sada su poznate tri fermionske familije, svaka se sastoji iz dva kvarka i dva leptona. Zbog toga što svaka elementarna čestica ima svoju anti-čsticu, totalni broj elementrnih matričnih čestica jednak je 24. Familije se razlikuju jedna od druge u masi. Čestice u prvoj familiji su nadkvark i podkvark (dva kvarka) kao elektron i elektron-neutrino (dva leptona). 

Protoni i neutroni su izgrađeni iz nadkvarkova i podkvarkova, nama svima poznata materija sastoji se dakle iz samo tri elementarne čestice (nadkvark, podkvark i elektroni). Dvije familije sastoje se od stranih kvarkova, toverkvarkova, muonen i muon-neutrino; treća familija iz gornjeg kvarka, donjeg kvarka, tauon i tauon-neutrino. Tauon-neutrino i gornji kvark još nisu istraženi. Zajedno postavljene čestice koje se sastoje iz dva kvarka nazivaju se mesoni; čestice koje se sastoje iz tri kvarka (kao protoni, i neutroni) to su barioni. Pored njih su još bosoni: čestice koje su nosači od četiri poznate prirodne sile. Ovdje pripadaju fotoni (nosači elektromagnetne sile); + i Z0, tri nosača slabe atomske snage; osam gluona koji prenosi snažnu atomsku snagu, i još neotkriveni graviton, nosač sile teže.

Ovo posljednje počiva na teoriji Kaluza-Klein, teorija kojom se zasniva unifikacija fizičke snage, koju čovjek nastoji realizirati kroz izlaz u više od četiri dimenzije. U 1919 matematičar Theodor Kaluza spomenuo je jednu unifikaciju sile teže i elektromagnetne snage koje bi mogao riješiti tako što bi obadvije snage posmatrao kao krivulju od petodimenzionalnog vremenskog prostora, isto kao što je Ajnštajn (Einstein) opisao silu teže kao jednu krivulju četverodimenzionalnog vremenskog prostora. 

Švedski fizičar Oskar Klein obrađivao je 1926 ovu ideju u odonosu shodno sa kvantum mehanikom. U pojedinim modernim unifikativnim teorijama čovjek polazi od 11 ili čak 26 dimenzija. Većinom su se kompaktificirale u našem svemiru ali svaka tačka u kosmosu bi onda u stvarnosti imala očividno sedam ili dvadeset i dvije dimenzionalne kuglice.

We Rated With ICRA